Ze bladerde nog een paar pagina’s door, de aantekeningen sloegen jaren over en kwamen dan weer terug, alsof hij niet kon stoppen met het heropenen van dezelfde wond. Eén in het bijzonder deed haar borstkas samentrekken. Die dag aan het meer blijft me bij. Miriam maakte ruzie over een knoop, koppig op een manier die dieper sneed dan zou moeten.
Het was haar toon; scherp, vasthoudend, en even hoorde ik mijn moeders stem in plaats van de hare. Dezelfde correcties, dezelfde zekerheid dat ik nooit genoeg was. Ik zag Ruth in haar, duidelijk alsof ze daar weer stond, en ik kon mezelf niet tegenhouden. Ik duwde Miriam weg. En sindsdien is elke blik hetzelfde.